W dość szerokiej gamie zaburzeń,
z jakimi stykamy się w toku praktyki terapeutycznej możemy natknąć się na różne
problemy targające współczesnym społeczeństwem – jak już podkreślaliśmy
niejednokrotnie, współczesne czasy eksploatują nas fizycznie, psychicznie i
intelektualnie na każdy możliwy sposób. Wielu z nas w pędzie codziennych spraw
ma coraz mniej czasu by usiąść, odpocząć i skupić się na higienie swojego
zdrowia oraz stylu życia. Dość popularnym dzisiaj zjawiskiem w społeczeństwie
światowym jest występowanie depresji, zaburzeń narcystycznych czy właśnie
zaburzeń lękowych, którym poświęcimy dzisiejszy artykuł. Jak podają statystyki aż
31% dorosłych doświadczyło zaburzeń lękowych w którymś momencie swojego życia. Szacuje
się, że dla porównania w Ameryce w latach 2001-2003 na ten sam rodzaj zaburzeń
cierpiało 19% dorosłych. Na całym świecie zaburzenia lękowe częściej diagnozuje
się u kobiet niż u mężczyzn, a w samym USA jest to najczęściej występujący typ
zaburzeń dotykający aż 19 milionów ludzi. Wedle jeszcze innych statystyk na
zaburzenia lękowe cierpi 5-7% populacji, a wedle prognoz co najmniej 30% ludzi
zachoruje na nie przynajmniej raz w życiu. W 2004 roku odnotowano wskaźnik
zapadalności na zaburzenia obsesyjno-kompulsywne u co najmniej 28 milionów
ludzi (link do oddzielnego artykułu nt. OCD znajdziecie tutaj), a 30 milionów
na zaburzenia lękowe z napadami lęku.
ZABURZENIA
LĘKOWE – OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
ICD-10 wśród zaburzeń lękowych
wyszczególnia m.in. fobie, lęk napadowy, lęk uogólniony, zaburzenia depresyjne
i lękowe mieszane, inne mieszane zaburzenia lękowe, inne określone zaburzenia
lękowe, zaburzenia lękowe nieokreślone, do których np. zalicza się lęk BNO.
Wszystkie powyżej opisane kategorie zawierają się w omawianej klasyfikacji w
grupie F-41. Do charakterystycznych cech tych zaburzeń lękowych wymienia m.in.:
* objawy somatyczne (z ciała) – przyspieszony rytm oddechowy, przyspieszona
akcja serca, wzmożona potliwość, bladość cery, możliwe nudności, zawroty głowy
* objawy psychiczne – odczuwanie niepokoju, obawy, poczucie zagrożenia,
drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, możliwe zaburzenia pamięci,
depersonalizacja, derealizacja faktycznej skali problemu, możliwe wystąpienie fugi dysocjacyjnej,
* objawy behawioralne (z zachowania) – pobudliwość lub wręcz odwrotnie
spowolnienie ruchowe, wzmożona reaktywność na zaskoczenie lub przestraszenie, osłupienie
(stupor), mutyzm
TROCHĘ
WIĘCEJ STATYSTYK …
§ Szacuje się,
że nawet 264 miliony osób na całym świecie zmaga się z zaburzeniami lękowymi, z
czego 63% stanowią kobiety, a 37% mężczyźni
§ Częstość
występowania wszystkich zaburzeń psychicznych wzrosła o 50% na całym świecie z
416 mln do 615 mln w latach 1990-2013
§ Prawie jedna
trzecia (31,9%) amerykańskich nastolatków (w wieku 13-18 lat) miała
zaburzenia lękowe w latach 2001–2004. Spośród tych nastolatków grupa w wieku
17–18 lat była najbardziej dotknięta
§ Zaburzenia
lękowe częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Lęk dotyka 23% dorosłych
kobiet i 14% dorosłych mężczyzn.
§ Lęk jest
również częstszy u nastolatków płci żeńskiej niż nastolatków płci męskiej (w
wieku od 13 do 18 lat). W latach 2001-2004 38% nastolatków płci żeńskiej miało
zaburzenia lękowe w porównaniu z 26,1% nastolatków płci męskiej.
§ Kobiety są
dwukrotnie bardziej narażone na uogólniony lęk niż mężczyźni.
§ Częstość
występowania OCD u kobiet i mężczyzn jest taka sama i dotyczy 2,2 miliona
dorosłych.
ZABURZENIA
LĘKOWE – ETIOLOGIA
Geneza zaburzeń lękowych zależy
od tego, z jaką postacią lęku spotykamy się u klienta. Najczęściej jednak jako
przyczynę powstawania tych zaburzeń możemy wymienić m.in. czynniki biologiczne –
czyli skłonności do silnego lęku dziedziczone po przodkach, specyficzną budowę i
funkcjonowanie konkretnych obszarów mózgu, czy siłę, z jaką reaguje nasz własny system nerwowy na bodźce
z otoczenia. Ważną rolę odgrywają tutaj również czynniki neurochemiczne.
Warto w tym miejscu podkreślić,
że nie zawsze występowanie zaburzeń lękowych związane jest u klienta z
dziedziczeniem po przodkach lub z wrodzoną skłonnością do lęku. Mogą się one
pojawiać także w trakcie życia klienta, np. w wyniku traumatycznych
doświadczeń. Przypomnijmy, że zaburzenia z tej grupy łączyć się mogą m.in. z
PTSD, który zwyczajowo związany jest z przeżyciem bardzo trudnych sytuacji w
życiu jak wypadek komunikacyjny, bycie ofiarą wykorzystywania w dzieciństwie
czy innych katastrofalnych wydarzeń z życia jednostki. Jeśli jesteście ciekawi
na ten temat odsyłamy Was do naszego artykułu na temat traum, który już pojawił
się na naszym blogu wcześniej.
PROFILAKTYKA
ZABURZEŃ LĘKOWYCH
Aby
nie dopuścić do występowania zaburzeń lękowych w naszym życiu należy im
odpowiednio przeciwdziałać. Aby było to możliwe musimy w pierwszej kolejności
zadbać o naszą higienę psychiczną i choć czasami może być to trudne, umieć
racjonalnie poukładać nasz plan dnia tak, by znaleźć w nim chociaż godzinę dla
samych siebie, gdzie nie będzie miejsca na pracę, obowiązki czy stresujące
czynniki. Ważnym jest, by redukować również inne czynniki odpowiedzialne za
generowanie stresu w naszym życiu. I tak w przypadku doświadczenia trudnej
sytuacji w życiu porozmawiać o niej z bliską osobą lub (jeśli to naprawdę
ciężkie doświadczenie) z terapeutą, zamiast dusić w sobie negatywne emocje i
zatruwające nasze myśli odczucia. Istotnym jest też, by ograniczyć używki do
minimum, gdyż spożywanie alkoholu, palenie papierosów czy przyjmowanie innych
substancji psychoaktywnych i w inny sposób oddziałujących na naszą psychikę również
może przyczynić się do rozwoju zaburzeń lękowych. Szczególnie należy również
uważać na niektóre leki uspokajające i nasenne, w tym na benzodiazepiny i barbiturany,
których niewłaściwe używanie i dawkowanie może wywołać objawy zaburzeń
lękowych. Dlatego też zawsze przed przyjęciem tych substancji należy
precyzyjnie ustalić z lekarzem adekwatną dawkę, która nam nie zaszkodzi.
Choć zabrzmieć to może
bardzo trywialnie, powinniśmy również przyjrzeć się naszemu stosunkowi do
przeżywanych chorób. Badania pokazują, że nawet 30% pacjentów onkologicznych
doświadcza zaburzeń lękowych w związku z faktem bycia chorym na nowotwór.
Ważnym jest więc, by zmienić stopniowo swoje podejście do choroby i zamiast w
kategorii porażki, zacząć traktować ją jak walkę lub wyzwanie. Nie jest to
łatwe zadanie, ponieważ szok wywołany świadomością zapadnięcia na ciężką
chorobę często przerasta nasze możliwości poradzenia sobie z nią i przekucia myślenia
o niej jak o czymś zwalczalnym, niemniej w toku pracy z psychoonkologiem
powinniśmy podjąć przynajmniej próbę zmiany myślenia, by zapobiec wystąpieniu
dodatkowych
zaburzeń, które mogą pogorszyć jeszcze nasz stan.
Ważne jest też, by mieć
zainteresowania i hobby, które pomogą nam rozładować stres i napięcie w
codziennym życiu, a tym samym „uwolnić” głowę od nadmiaru niepożądanych myśli.
Dlatego ważne jest, by mając pracę siedzącą znaleźć sobie aktywność fizyczną,
która zrównoważy czas spędzony w biurze – tak samo w drugą stronę, jeśli
posiadamy pracę fizyczną, warto wieczorem na przykład spędzić czas na
miłej lekturze lub fabule ulubionego serialu.
I jak zwykle na koniec,
jeśli podejrzewamy u siebie zaburzenia lękowe, lub gdy czujemy od jakiegoś
czasu dyskomfort w naszym codziennym funkcjonowaniu warto udać się do specjalisty,
który wyjaśni nam co się z nami dzieje i zaproponuje rozwiązania tej sytuacji.
BONUS – CZY MIKROFLORA JELITOWA MA WPŁYW NA ZAPOBIEGANIE
ROZWOJOWI ZABURZEŃ LĘKOWYCH?
Specjaliści sugerują
również dbanie o naszą mikroflorę jelitową, poprzez stosowanie odpowiednich
probiotyków, które działają nie tylko osłonowo, ale także przyczynią się do
rozwoju naszego mikrobiomu. W tym miejscu warto przypomnieć badania z 2004 roku
z Sudo, gdzie badano wpływ osi jelitowo-mózgowej na dwóch grupach myszy. Jedne
z nich, wychowane w sterylnych warunkach GF (germ free) były pozbawione
jakiejkolwiek flory jelitowej oraz myszy SPF (specific pathogen free) z ich
naturalną florą bakteryjną, z której wyizolowano określone patogeny. Następnie obie grupy poddawano działaniu
stresu i obserwowano zachodzące w ich organizmach zmiany. Myszy GF miały wyższy
wskaźnik kortykotropiny (ACTH)[1],
oraz kortykosteronu[2] niż ich odpowiedniczki z grupy SPF. Wskazuje
to na udział bakterii flory jelitowej w modulowaniu osi podwzgórze- przysadka
mózgowa- nadnercza. Gdy myszom z grupy GF zaaplikowano bakterie flory myszy z grupy
SPF, zaobserwowano u nich normalizację osi HPA
(podwzgórze-przysadka-nadnercza). Co ważniejsze kolonizacja bakteriami odbyła
się na wczesnym etapie rozwoju tych bakterii – próby kolonizacji bakteriami w
późniejszych etapach nie prowadziły do normalizacji w odpowiedzi na stres.
Cała procedura badawcza
zaowocowała jeszcze w inne ciekawe spostrzeżenia, o których będziecie mogli
poczytać szerzej w artykule Anny Herman, który podamy Wam również w źródłach na
dole artykułu. Ważnym wnioskiem płynącym
z tych badań jest jednak, iż mikroflora jelitowa przyczynia się do produkcji
serotoniny, a więc hormonu szczęścia w organizmie, a to z kolei zmniejsza
ryzyko występowania zaburzeń lękowych.
Na tym gruncie dalsze badania prowadzili także Desbonnet czy Bravo
(2011).
Tymczasem dziękujemy Wam za Waszą dzisiejszą obecność i zapraszamy Was
serdecznie na kolejne artykuły, które niezmiennie będą się pojawiały w środy i
w niedziele. Zachęcamy Was do pozostawienia komentarza pod tym wpisem oraz na
naszej stronie facebookowej, ponieważ to pomaga nam dotrzeć do większej liczby
osób zainteresowanych tematyką profilaktyki i zdrowia psychicznego. Możecie też
udostępnić
nasz artykuł dalej, by pokazać go znajomym J
AK
Bibligrafia:
1. World Health
Organization (2004). Prevalence for Selected Causes in WHO Regions, 2004.
2. World
Health Organization (2004). The Global Burden of Disease. 2004
3. Baldwin,
D.S. and Hirschfeld, R. M. A. (2005). Fast Facts:
Depression, 2nd edn. Health
Press,Oxford,UK.
4. https://mojapsychologia.pl/definicje/24,nerwica_lek/
5. https://www.singlecare.com/blog/news/anxiety-statistics/
6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zespół_lęku_uogólnionego
7. http://a.umed.pl/psychiatria/dydaktyka/2016/Zaburzenia%20lekowe.pdf
8. http://onkologia-online.pl/icd10/index/2373,inne_zaburzenia_lekowe
9. Bilikiewicz A. (red.) Psychiatria. Podręcznik dla studentów
medycyny, PZWL, Warszawa 2007
10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń
zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne.
„Vesalius”, Kraków, Warszawa 2000
11. J. Rybakowski, Współczesne poglądy na patogenezę
i leczenie zaburzeń lękowych. Przewodnik Lekarza 2001
12. Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L.
Psychopatologia. Zyski i S-ka, Poznań 2003
13. https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/127/original/19-24.pdf?1472554898
14. https://www.pokonajlek.pl/lek-paniczny/
15. https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/zespol-leku-uogolnionego/
17. https://www.pokonajlek.pl/zaburzenia-lekowe/
20. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kortykosteron;3925996.html
21. https://pl.wikipedia.org/wiki/Hormon_adrenokortykotropowy
22. Herman A., Zastosowanie
suplementacji probiotykami w profilaktyce i leczeniu zaburzeń depresyjnych i
lękowych – przegląd dotychczasowych badań, w: Psychiatria Polska 2019; 53(2),
459-473, WUM
Komentarze
Prześlij komentarz