Przejdź do głównej zawartości

Co masz zrobić dziś, zrób pojutrze - czym jest prokrastynacja?


Termin „prokrastynacja” wywodzi się z języka łacińskiego i jest połączeniem słów pro – „na-przód”, crastinate – „jutro”. Oznacza odkładanie lub unikanie realizacji swoich zadań, co bardzo często wiąże się z negatywnymi konsekwencjami. Po raz pierwszy prokrastynacja pojawiła się w 1982 roku w "Moralities of Everyday Life", którego autorzy mówili o specyficznym poczuciu winy wynikającym z niewypełniania własnych postanowień i zobowiązań.

Rodzaje prokrastynacji

Joseph Ferrari wyróżnił trzy rodzaje prokrastynacji, do których należą:

Prokrastynacja unikowa (nieadaptacyjna) – która polega na niepodejmowaniu działań z powodu odczuwania strachu przed poniesieniem porażki i ośmieszeniem się

Prokrastynacja pobudzeniowa (behawioralna) – czyli zwlekanie z realizacją zadania do ostatniej chwili w celu odczucia dreszczyku emocji w trakcie wyścigu z czasem

Prokrastynacja decyzyjna –  która jest spowodowana niepewnością własnego wyboru, co skutkuje odwlekaniem podjęcia ostatecznej decyzji 

Prokrastynację możemy podzielić także na funkcjonalną i dysfunkcjonalną. W przypadku tej pierwszej zwlekamy z podjęciem działania w celu zwiększenia swojej szansy na odniesienie sukcesu, np. poprzez zdobycie większej ilości informacji lub lepsze przygotowanie się do zadania. W takiej sytuacji prokrastynacja może przynieść nam pewne korzyści. Odwrotnie jest w przypadku prokrastynacji dysfunkcjonalnej, która wiąże się jedynie z odnoszeniem kolejnych strat.

Przyczyny prokrastynacji

Jako główne przyczyny prokrastynacji wymienia się m.in.:

·       Nieumiejętność zarządzania czasem

·       Strach przed porażką i ośmieszeniem

·       Odczuwanie niechęci w stosunku do swojego zadania

·       Awersyjność zadania

Prokrastynacja akademicka

O prokrastynacji bardzo często mówi się w kontekście szkolnictwa wyższego. Jej szczególne nasilenie można zaobserwować przede wszystkim w trakcie okresu przygotowawczego przed sesją. Osoby, które mają w zwyczaju odkładanie swoich zadań na później mogą odczuwać z tego powodu spory dyskomfort psychiczny. Może występować u nich obniżenie samooceny, pogorszenie relacji ze znajomymi i rodziną, a także silny stres i pogorszenie nastroju.

Na podstawie badania przeprowadzonych na studentach w USA oszacowano, że problem prokrastynacji może dotyczyć od 70 do 95% studentów. W przypadku polskich studentów odsetek ten jest zdecydowanie niższy, ale w dalszym ciągu z odkładaniem zadań na później boryka się aż 20% przebadanych studentów.

Prokrastynacja zawodowa

Innym bardzo popularnym rodzajem prokrastynacji, jest prokrastynacja zawodowa. Można zdefiniować ją jako „późnienie działań związanych z pracą poprzez celowe angażowanie się (behawioralne lub poznawcze) w działania nie związane z pracą, bez intencji wyrządzenia szkody pracodawcy, pracownikowi, miejscu pracy lub klientowi” (Metin, 2018).

Prokrastynację zawodową można podzielić na:

Próżniactwo w cyberprzestrzeni – czyli korzystanie z komputera i telefonu w miejscu pracy w niezwiązanych z nią celach, np. rozmowy ze znajomymi, przeglądanie portali internetowych itp.  

Marnotrawienie czasu pracy – polegającym na zmniejszeniu produktywności pracownika, co zwykle ma miejsce gdy nie jest on pozytywnie związany ze swoim miejscem pracy lub jego potencjalne możliwości nie są w pełni wykorzystywane.

Strategie radzenia sobie z prokrastynacją

Walka z prokrastynacją jest niewątpliwie bardzo żmudnym i wymagającym procesem. Najczęstszymi poradami jakie możemy znaleźć na ten temat w sieci są:


·       Stworzenie listy rzeczy do zrobienia

·       Ustalenie najważniejszych celi

·       Mierzenie wykonanej pracy

·       Stosowanie nagród

·       Podzielenie swojej pracy na etapy

·       Analiza swoich zachowań i nauka samokontroli

·       Unikanie rozpraszaczy

·       Stosowanie różnorodnych technik zarządzania czasem


AN

Bibliografia:

1.       Prokrastynacja - 24 sposoby jak poradzić sobie z odwlekaniem - (motywacjado.pl)

2.       7 sposobów, jak radzić sobie z prokrastynacją (pracuj.pl)

3.       18 sposobów na poradzenie sobie z prokrastynacją - Blog Jak zarządzać po ludzku (jakzarzadzacpoludzku.pl)

4.       Ewa Dryll, „Prokrastynacja: dlaczego nadal wiemy za mało”; PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 12/2017, 152–163

5.       Marta Znajmiecka-Sikora, Justyna Wiktorowicz, Monika Sałagacka, Agnieszka Łysio. "Analiza związku między perspektywą postrzegania czasu a prokrastynacją akademicką". e-mentor 2:26-32

6.       Agnieszka Bartczak, Antoni Wontorczyk, Marek Strzelecki, Marian Banaś, „Prokrastynacja zawodowa jako forma ekologii pracy i jej współczesne uwarunkowania”; Czasopismo Psychologiczne - Psychological Journal, 24, 2, 2018, 387-395

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Nastoletnia zbrodnia – czemu dzieci zabijają?

  W ostatnim czasie opinią publiczną wstrząsnęła głośna sprawa zamordowania 13-letniej Patrycji z Bytomia przez 15-latka, który wedle doniesień medialnych miał być ojcem dziecka nastolatki. Okrucieństwo, z jakim dokonano tej zbrodni przeraziło niejedną dorosłą osobą i po raz kolejny przywołało stare pytanie dlaczego dzieci, z natury niewinne i niepozorne posuwają się do tak okropnych czynów jak zabicie drugiej osoby.             Ważne jest by zaznaczyć, że w dzisiejszym artykule nie będziemy skupiać się wyłącznie na ww. sprawie, ale spróbujemy zastanowić się, jakie przyczyny i motywacje stoją za podejmowanymi przez nastolatków aktami zbrodni. W artykule przyjrzymy się sylwetkom najbardziej rozpoznawalnych młodocianych morderców takich jak Mary Bell czy Amardeep   Sada, ale zwrócimy też uwagę na nasze własne podwórko, a zatem na sprawę Dawida J. Spróbujemy zastanowić się nad tym, co dzieje się w psychice młodego człowieka,...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Gdy Romeo zaczyna się bać Julii … - terapia filofobii

           Podobno w naszym życiu każdy kontakt, przeżycie czy sytuacja są dobre, ponieważ każde z nich czegoś nas uczą i pozwalają wyciągnąć z siebie wnioski na przyszłość. Lekcje, które wyciągamy z konkretnych doświadczanych przez nas historii mają stanowić odpowiednio wskazówkę lub ostrzeżenie, czego unikać w przyszłości, by żyło nam się lepiej. Jednakże w tym miejscu warto uszczegółowić, że nasze przeżycia, choć w nierównym sobie stopniu, odciskają piętno na naszej osobowości, sposobie myślenia czy postępowania. I zdarza się, że ze skutkami tychże wydarzeń paramy się jeszcze przez długi czas, a jeśli nie podejmiemy  odpowiedniej interwencji, mogą się one przerodzić w konkretne dysfunkcje.             Dzisiaj chciałabym poruszyć wątek jednego z tych zaburzeń, który zasadniczo utrudnia funkcjonowanie sporej części osób, zwłaszcza t...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej

Zrozumieć niezrozumiałe – magnetyzm toksycznych relacji

Każdy z nas   marzył (lub marzy nadal) o stworzeniu w przyszłości szczęśliwej, opartej na wzajemnym szacunku i wsparciu relacji z drugą osobą. Nieważne, czy mieliśmy wtedy na myśli relację romantyczną, przyjacielską czy dowolną inną – każdy chciał czuć się bezpieczny, chciany i doceniany przez inne osoby. Nie jest to oczywiście niczym dziwnym, wszakże potrzeby te odwołują się do fundamentalnych potrzeb, które w swojej piramidzie wskazał Abraham Maslow – zaraz po potrzebach prymitywnych takich jak zaspokojenie głodu, pragnienia, potrzebach fizjologicznych znajdują się tam przecież m.in. potrzeba bezpieczeństwa czy przynależności.   Dążenie do ich zaspokojenia w konstruktywny sposób jest tak samo normalnym odruchem jak zaspokajanie potrzeb niższego rzędu. Większość z nas tworzy w końcu takie relacje z innymi i funkcjonuje w nich w miarę poprawnie, niemniej są wśród nas też tacy, którzy z różnych powodów nie są w stanie stworzyć poprawnej, zdrowej relacji. I chyba właśnie ten typ...
Prześlij komentarz
Czytaj więcej