Sekty – czym są i jak działają

Cześć!

Dzisiaj przygotowałam dla was krótki tekst na temat sekt, tego jak działają i jakie niosą ze sobą zagrożenia. Sam temat jest wyjątkowo obszerny, więc jest to jedynie krótkie wprowadzenie.

Obecnie o sektach mówi się zdecydowanie mniej, nie znaczy to jednak, że tego typu ugrupowania zaprzestały swojej działalności. W dalszym ciągu zakładane są nowe zgromadzenia, a chęć odnalezienia nowej drogi w życiu lub spróbowania czegoś nowego, nadal pcha ludzi w ich szeregi. Jakie konsekwencje może to za sobą pociągać? Kogo najczęściej dotyczy? I czym tak naprawdę są sekty? - jeśli jesteście tego ciekawi to zapraszam do lektury 😉

Statystyki - Ponieważ sam temat sekty bardzo często łączy się z wiarą, pozwoliłam sobie przytoczyć trochę statystyk, na temat tego jak wygląda wiara Polaków, a także wyznań zarejestrowanych w naszym kraju.

Według danych GUS w 2018 roku w Polsce zarejestrowanych było 186 różnego rodzaju Kościołów i Związków wyznaniowych. Najwięcej z nich, bo aż 93 określało się jako wyznania protestanckie. Na drugim miejscu znalazły się wyznania orientalne - 28, a na trzecim „inne” - 27. Przynależność wyznaniową zadeklarowało 88,86% badanych, z czego największą grupę stanowili katolicy obrządku łacińskiego – 87,58% ankietowanych. Osoby, które zadeklarowały brak przynależności do jakiegokolwiek wyznania stanowiły 2,41%. Odpowiedzi na pytanie o wyznanie odmówiło 7,1%. Najwięcej osób deklarujących brak przynależności do wyznania, mieszkało w Warszawie, Łodzi, Zielonej Górze i Wrocławiu.

W wynikach badań na temat zaangażowania religijnego, przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny, można było zaobserwować, że wraz z wiekiem poziom zaangażowania znacząco wzrastał. Grupy wiekowe o największym zaangażowaniu religijnym to osoby w wieku 65-74 lat oraz powyżej 75 lat. Wśród osób młodych w wieku 16-24 lat, a także w grupach młodych dorosłych w wieku 25-34 lat i dorosłych w wieku 35-44 lat, występuje największy udział osób niezaangażowanych.

Czym jest sekta?

Według Słownika Języka Polskiego PWN sekta to „odłam wyznaniowy jakiejś religii; też: grupa ludzi skupiona wokół jakiegoś przywódcy, mająca własną religię” lub „grupa społeczna stanowiąca odłam wśród wyznawców jakiejś ideologii”. W prawie polskim nie funkcjonuje termin „sekta”, a próbę zdefiniowania pojęcia podjęto tylko w przypadku „sekty kryminogennej”. Z powodu braku ścisłej terminologii i dużego zróżnicowania i tego typu grup bardzo trudno określić czym dokładnie jest sekta. W raporcie MSWiA na temat niektórych zjawisk związanych z działalnością sekt w Polsce, w odniesieniu do sekt wymieniono takie określenia jak: nowy ruch religijny, grupa parareligijna lub ruch parareligijny, kult, denominacja lub grupa psychomanipulacyjna. Ich liczba może wskazywać na to jak bardzo niejasne środowisko stanowią. Jednocześnie sekty cechują się szybkim rozwojem postępującym zróżnicowaniem, a w niektórych przypadkach również, międzynarodowym charakterem działań, co zostało zauważone już w 1996 roku przez Parlament Europejski w „Rezolucji w sprawie ruchów kultowych w Europie”.

Jak działają sekty i czy faktycznie są niebezpieczne?

Niedopowiedzenia oraz otaczająca sekty aura tajemniczości, powoduje, że wiele osób odnosi się do tych ugrupowań z dużą niechęcią. W badaniach CBOS przeprowadzonych w 2014 roku, aż 62% respondentów zadeklarowała, że nie chciałaby mieć za swojego sąsiada członka sekty. W niektórych przypadkach, nie są to całkowicie bezzasadne obawy, z powodu częstych rozbieżności pomiędzy celami deklarowanymi, a faktycznie realizowanymi przez sekty. W wielu przypadkach wraz ze wzrostem zaangażowania nowego adepta zwiększa się poziom kontroli ze strony sekty, która zaczyna dalece wykraczać poza sferę religijną i rozciąga się na niemalże wszystkie aspekty życia. Co więcej zwykle mamy w nich do czynienia z silnie rozwiniętą strukturą władzy oraz ukrywaniem faktycznych norm grupowych. To właśnie transparentność tych norm jest czynnikiem odróżniającym sekty od innych instytucji (np. wojskowych lub zakonnych) z równie silnie rozwiniętym systemem kontroli ludzkich zachowań. Częściowe lub całkowite ograniczanie dostępu do informacji powoduje, że potencjalni członkowie sekt, nie są w stanie właściwie ocenić zaistniałej sytuacji i stają się zależni od przedstawiciela danej grupy, który może nimi manipulować.

Same działania manipulacyjne są powszechne w działalności sekt i nie ograniczają się wyłącznie do dezinformacji. Ich celem nie musi być jedynie wpłynięcie na zachowanie człowieka i skłonienie go do wstąpienia do danej organizacji. W zależności od rodzaju zastosowanych technik manipulacyjnych, osoby manipulujące, mogą realnie wpływać na odczuwane emocje oraz sposób myślenia swoich ofiar. Bardzo często w przypadku sekt już w początkowej fazie kontaktu – czyli podczas werbowania nowych adeptów - mamy do czynienia z rożnymi formami manipulacji tj.: oferowanie przyjaźni i miłości, perswazja, presja grupy i angażowanie autorytetów. Dobrym przykładem ostatniej z wymienionych form manipulacji jest sekta Scjentologów, która w swoich szeregach zrzesza wiele osób zajmujących się show-biznesem. U osób, które już znalazły się w strukturach sekty, w celu podtrzymania  zaangażowania wykorzystuje się takie taktyki manipulacyjne jak: technika małych kroków, ukryty system kar i nagród, reinterpretacja rzeczywistości, szantaż emocjonalny, autocenzura myśli oraz techniki relaksacyjne i hipnotyczne. Powyższe działania  powodują, że członkowie sekty w pewnym momencie nie są w stanie sami o sobie decydować, zdając się całkowicie na  wolę przywódcy swojego ugrupowania. Skutkuje to rozwinięciem tzw. „syndromu indoktrynacji” powodującym radykalną zmianę w sposobie myślenia i zachowania osoby, która na niego cierpi. Destrukcyjna działalność sekt, nie ogranicza się jedynie do ich obecnych członków. Także osoby, którym udało się już opuścić te grupy  mają z tego tytułu wiele problemów natury psychicznej, tj. stany depresyjne, trudności w koncentracji uwagi i zapamiętywaniu, stany dysocjacyjne, „odpływanie”, fobie, a także obciążony język, który jest wynikiem posługiwania się żargonem sekty i zmianą znaczenia podstawowych pojęć. 

Kto jest szczególnie narażony na działalność sekt?

Ofiarami sekt padają najczęściej osoby młode, pochodzące z rozbitych rodzin lub nadal poszukujące swojej drogi w życiu i nie posiadające wyraźnie ukształtowanego systemu wartości. Mogą być to także osoby samotne lub odczuwające większą potrzebę akceptacji. Bardzo często na cel obierani są także ludzie z problemami,  zaburzeniami osobowości, niską samooceną lub w trakcie kryzysu. W przypadku osób młodych sekty pozwalają im uzyskać tak ważną w tym  wieku akceptację środowiska oraz przezwyciężyć poczucie alienacji. Stają się alternatywą dla ogólnie przyjętych wartości i struktur społecznych, w stosunku do których tak wielu młodych ludzi odczuwa bunt. Osobom starszym, które często są także samotne oferują zainteresowanie i wsparcie emocjonalne. Nauki głoszone przez sekty kuszą swoich potencjalnych adeptów wizją szczęśliwej przyszłości i odnalezienia sensu w życiu. W dobie wielu skandali związanych z Kościołem i trudnych pytań o moralność ludzkich czynów, sekty szybko dają swoim członkom odpowiedzi na nurtujące ich pytania. To sprawia, że początkowo ludzie, którzy padli ofiarą tych ugrupowań mogą odczuwać przyjemność i zadowolenie.

Sprawy kryminalne, w których główną rolę odegrały sekty

Historia zna wiele przypadków niszczycielskiego działania sekt. Jednym z przykładów tego jak bardzo tego typu grupy mogą przejąć kontrolę nad człowiekiem i do jak strasznych czynów doprowadzić może być „Świątynia Ludu”, założona przez Jima Jonsa. W swoich naukach Jones skupiał się na równości społecznej i ekonomicznej wszystkich ludzi. Samo  zgrupowanie przy pierwszym spotkaniu wywierało bardzo pozytywne wrażanie. Na spotkaniach obecny był śpiew i panowała pozytywna energia. Sekta angażowała się również w działalność charytatywną. Jednakże z czasem przywódca sekty zaczął coraz bardziej radykalizować się w głoszonych przez siebie naukach. W pewnym momencie sekta przeniosła się także do założonego przez siebie miasta Jonestown w Gujanie. Odcięcie od świata zewnętrznego członków i coraz bardziej niepokojące doniesienia z miasteczka, spowodowały, że sprawą zainteresowały się amerykańskie władze. Niestety próba przeprowadzenia interwencji okazała się tragiczna w skutkach, a samo zgromadzenie postanowiło dokonać zbiorowego samobójstwa, w trakcie którego życie straciło ponad 900 osób. Równie tragiczna w skutkach w swojej działalności okazała się sekta Dawidowych Adwentystów Dnia Siódmego założona przez Davida Koresha. Po konfrontacji członków sekty z amerykańskim Biurem ds. Alkoholu, Tytoniu i Broni Palnej, która trwała pięćdziesiąt jeden dni, w wyniku wywołanego na farmie pożaru życie straciło 76 osób. Kolejnym przykładem tragedii, do której doprowadziła działalność sekty, jest seria morderstw „Rodziny” założonej przez Charlesa Mansona. W wyniku taktyk manipulacyjnych stosowanych przez przywódcę sekty jej członkowie zabili niewinnych ludzi próbując zapoczątkować kontrrewolucję w USA.

Podsumowanie

            Na tym chciałabym zakończyć dzisiejszy artykuł. Mam nadzieję, że dowiedzieliście się z niego czegoś ciekawego lub po postu uporządkowaliście swoją wiedzę 😊

Jeśli tak samo jak mnie interesuje was temat sekt, to bardzo chętnie mogę go rozwinąć, a także opisać kilka ze słynniejszych sekt, które działały dawniej lub nadal prowadzą swoją działalność. Wydaje mi się, że równie ciekawym tematem są też sami przywódcy tych ugrupowań, którzy często przejawiają ogromne zdolności charyzmatyczne oraz…. zaburzenia psychiczne. Co o tym sądzicie?? Dajcie znać w komentarzach i do zobaczenia w następnym poście!

AN

 

BIBLIOGRAFIA

1. Wyznania religijne w Polsce w latach 2015–2018; GUS

2. https://sjp.pwn.pl/

3. Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt w Polsce; Raport MSWiA; Warszawa 2000

4. Granice tolerancji – stosunek do wybranych grup mniejszościowych; Komunikat z badań CBOS; Warszawa, listopad 2014

5. Sławomir Bukalski; Postawy rodzicielskie chroniące dzieci przed manipulacyjną działalnością grup kultowych; Studia Paradyskie, t. 29, 2019, s. 207–224

6. Folaron Małgorzata; New Age jako współczesne zagrożenia duchowe; Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (Warszawa, Polska)

7. Martin, Taylor, "Jim Jones: A Case Study in the Relationship Between Antisocial and Narcissistic Personality Disorders" (2019). Senior Theses. 301.

8. Jennifer Dawes; Revisiting Waco and the Branch Davidian Tragedy; Dark Tourism in the American West pp 41-65

9. Andrew J. Atchison, Kathleen M. Heide; Charles Manson and the Family: The Application of Sociological Theories to Multiple Murder